Żywienie w kamicy nerkowej

W wielu chorobach występuje silny ból, jednak niewiele z nich może równać się temu, który towarzyszy tzw. “rodzeniu kamieni nerkowych”, które gromadzą się w obrębie układu moczowego. A to nie koniec objawów choroby zwanej kamicą nerkową, ponieważ towarzyszy jej również silny ból w okolicy lędźwiowej, kolka nerkowa, wodonercze, odmiedniczkowe zapalenie nerek, a czasem krew w moczu. Kamica nerkowa może mieć wiele przyczyn, jednak najczęściej duży wpływ na jej powstawanie ma nieodpowiednia dieta.

Przyczyny kamicy nerkowej:

• duże stężenie specyficznych substancji w moczu, m.in. wapnia, fosforanów, szczawianów, cystyny lub kwasu moczowego
• zbyt niskie lub zbyt wysokie pH moczu
• przedłużające się odwodnienie organizmu
• przewlekłe zakażenie układu moczowego
• uwarunkowania genetyczne
• ogólnoustrojowe choroby metaboliczne

Wyróżniamy wiele rodzajów kamic nerkowych, a ich klasyfikacja polega na składzie chemicznym kamieni nerkowych, których identyfikacja jest kluczowa dla każdego dietetyka klinicznego aby wprowadzić niezbędne zmiany w codziennej diecie. Mogą się one składać ze szczawianu wapnia, fosforanu wapnia, fosforanu magnezowo-amonowego, moczanów, ksantyny lub cystyny. Na powstawanie konkretnych rodzajów wpływają inne produkty spożywcze, jednak istnieje również szereg zaleceń przydatnych w każdym rodzaju kamicy.

Najważniejszym czynnikiem w prewencji i leczeniu kamicy nerkowej jest odpowiednia ilość wody wypijanej w ciągu dnia. Zarówno osoba zdrowa, jak i cierpiąca na tę chorobę, powinna wypijać ponad 2 litry płynów dziennie, w tym około 1,5 litry wody mineralnej (niskosodowej!). Resztę płynów należy dostarczyć wraz z dietą, m.in. w warzywach, owocach i zupach. Unikać należy mocnej herbaty i kawy. W przypadku stwierdzenia obecności kamieni, zaleca się również picie szklanki wody tuż przed snem, żeby nie doprowadzać do powstawania ich w ciągu nocy.

Bardzo ważne w każdym rodzaju kamicy jest ograniczanie ilości sodu w diecie, ponieważ nie dość, że zwiększa on wydalanie wapnia, to dodatkowo zatrzymuje wodę w organizmie. Aby to zrobić, należy wyeliminować wędliny, słone przekąski, kiszonki, dosalane potrawy i ograniczyć pieczywo.

Najczęściej występującą kamicą jest kamica szczawianowo-wapniowa. Podstawą jej leczenia jest ograniczenie produktów będących źródłem szczawianów oraz wapnia, jednak wyłącznie w przypadku jego zbyt dużego wchłaniania w jelicie (hiperkalciurii absorpcyjnej typu II). W tym typie kamicy bardzo ważne jest, wspomniane wcześniej, ograniczenie spożycia sodu. Wskazane jest natomiast zwiększenie podaży związków i substancji, które ograniczają odkładanie się kamieni, szczególnie magnezu, cytrynianów, fosforanów i wody. Aby zmniejszyć ilość szczawianów w diecie należy wyeliminować: szpinak, szczaw, rabarbar, botwinkę, figi suszone, czekoladę, kakao, mocną herbatę i kawę.

Kamica fosforanowo-wapniowa powstaje jedynie w przypadku zbytniej alkalizacji moczu, najczęściej ze względu na zakażenia bakteryjne układu moczowego. Dieta w tej odmianie choroby niewiele różni się od swojej poprzedniczki, jednak w jej przypadku należy ograniczyć produkty bogate w wapń, fosfor i również szczawiany oraz sól. Aby to osiągnąć warto zmniejszyć spożycie mleka, jaj, przetworów mlecznych (przede wszystkim serów podpuszczkowych, czyli “żółtych”, roślin strączkowych i konserw rybnych). Aby uzyskać kwaśny odczyn moczu, warto częściej jeść mięso, ryby, wędliny i produkty zbożowe.

Kamica moczanowa to choroba, której główną przyczyną jest zbyt duże spożycie produktów będących źródłem puryn, które wpływają na odkładanie się kwasu moczowego, który w normalnych warunkach jest rozpuszczony, a sprzyja temu nadmierne zakwaszenie i zagęszczenie moczu. Dieta uboga w związki purynowe opiera się na warzywach, owocach, jajach, rybach i produktach mlecznych, a ograniczeniu podlega przede wszystkim mięso czerwone, jego przetwory, buliony mięsne, galarety i nasiona roślin strączkowych. Bardzo ważna jest alkalizacja moczu, której sprzyjają warzywa i owoce oraz duża ilość płynów.

W kamicy fosforanowo-magnezowo-amonowej, która powstaje w moczu alkalicznym przy zakażeniu bakteriami wytwarzającymi amoniak, należy ograniczyć bogate źródła fosforanów, czyli sery podpuszczkowe, topione, mleko, żółtka jaj, mięso i jego przetwory, podroby, ryby, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, kakao, czekolady oraz orzechy. Standardowo powinno się zwiększyć również ilość płynów, a także spożywać dużo magnezu i cytrynianów

Dwie pozostałe kamice, czyli cystynowa i ksantynowa, nie są już tak powszechne. W przypadku pierwszej z nich należy ograniczyć spożycie aminokwasu siarkowego – cystyny. Jest ona zawarta przede wszystkim w produktach mlecznych, których dużych ilości należy unikać, zwiększając spożycie płynów nawet do 3 l dziennie, dodatkowo suplementując witaminę B6. Za rozwijanie się kamicy ksantynowej, podobnie jak moczanowej, również odpowiedzialne są puryny, jednak w tym przypadku jedna konkretna – ksantyna. Zwiększa ona stężenie kwasu moczowego i powszechnie występuje w żywności, dlatego leczenie tej choroby powinno opierać się na alkalizacji moczu za sprawą diety bezmięsnej, z dużą ilością warzyw.

Ponieważ łatwiej jest zapobiegać niż leczyć, zapraszamy do naszego gabinetu dietetycznego w Krakowie i na konsultacje on-line, gdzie profesjonalny dietetyk kliniczny podpowie co jeść, aby nie dać się kamicy, a jeśli już wystąpi, pomoże skutecznie leczyć ją dietą.